پاسخ: تفسیری که عموما بدان اعتقاد دارند و صحیح هم به نظر میرسد، این است که شهادت امام حسین (علیهالسلام)، باعث احیاء و زنده شدن مجدد دین اسلام و متعاقبا شخصیت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و احکام و قوانین اسلام شد. یعنی اگر امام حسین (علیهالسلام) و عملکرد ایشان نبود، از دین آسمانی اسلام که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آن را از سوی خداوند ارزانی داشته بود، چیزی باقی نمیماند. فدا شدن امام حسین (علیهالسلام) منجر به بقاء دین و احیاء نام پیامبر (صلی الله علیه و آله) شد؛ و این امتیازی بود که امام حسین (علیهالسلام) داشت و دیگران از چنین موقعیتی برخوردار نبودند. این تفسیر خوبی است و تنها ایراد آن، سیاق دو جمله در روایت است. به این صورت که میفرماید حسین (علیهالسلام) از نظر ولادت از من است و من از نظر بقاء و دوام دینم از حسین (علیهالسلام) هستم. وجوه دیگری برای پاسخ به این سؤال، ذکر شده است؛ که دو مورد از آنها را نقل میکنیم: 1 ممکن است مراد این باشد که من و حسین (علیه السلام)، از یک شجره و یک نور هستیم و به هم اتصال داریم و این قرب و نزدیکی، باعث مودت و محبت بسیار بین آنها میباشد. اینگونه اصطلاحات در بین مردم نیز متداول است؛ مثلا یک نفر به پسر یا برادر و یا یکی از نزدیکان و عزیزان خود میگوید که (من از تو هستم) و این روایت نیز نشانگر آنست که پیامبر (صلی الله علیه و آله) میخواهد مزیتی برای امام حسین (علیهالسلام) بیان کند. لکن ممکن است این پاسخ قانع کننده نباشد، چرا که حضرت علی (علیهالسلام) و امام حسن (علیهالسلام) و نیز سایر بنی هاشم نیز فضیلت و مزیتی دارند که دیگری ندارد و میتواند مشابه همین حکم را در مورد آنها به کار برد. 2 تفسیر دیگر اینکه: همان گونه که میگویند درخت خرما از هسته خرما و هسته خرما از درخت خرماست، و مراد آن است که هرچه که در خرما هست، در درخت هم هست؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیز میخواهد بیان کند که تمامی کمالات موجود در پیامبر (صلی الله علیه و آله)، در حسین (علیهالسلام) نیز جمع است و در حقیقت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و حسین (علیهالسلام) از تمامی جهات غیر از نبوت مانند یکدیگرند[2]. پینوشتها: [1] - ترجمه الامام الحسین (علیهالسلام): ابن سعد، ص 137. [2] - با تغییر و تلخیص: برگرفته از پرسش و پاسخ از مرحوم آیت الله کاشف الغطاء (رحمت الله علیه). www.sibtayn.com
پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرمودند:«حسین منی و أنا من حسین»[1]؛ «أنا من حسین» در این حدیث شریف یعنی چه و چه مفهومی میتواند داشته باشد؟
پاسخ:
تفسیری که عموما بدان اعتقاد دارند و صحیح هم به نظر میرسد، این است که شهادت امام حسین (علیهالسلام)، باعث احیاء و زنده شدن مجدد دین اسلام و متعاقبا شخصیت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و احکام و قوانین اسلام شد. یعنی اگر امام حسین (علیهالسلام) و عملکرد ایشان نبود، از دین آسمانی اسلام که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آن را از سوی خداوند ارزانی داشته بود، چیزی باقی نمیماند. فدا شدن امام حسین (علیهالسلام) منجر به بقاء دین و احیاء نام پیامبر (صلی الله علیه و آله) شد؛ و این امتیازی بود که امام حسین (علیهالسلام) داشت و دیگران از چنین موقعیتی برخوردار نبودند. این تفسیر خوبی است و تنها ایراد آن، سیاق دو جمله در روایت است. به این صورت که میفرماید حسین (علیهالسلام) از نظر ولادت از من است و من از نظر بقاء و دوام دینم از حسین (علیهالسلام) هستم.
وجوه دیگری برای پاسخ به این سؤال، ذکر شده است؛ که دو مورد از آنها را نقل میکنیم:
1 ممکن است مراد این باشد که من و حسین (علیه السلام)، از یک شجره و یک نور هستیم و به هم اتصال داریم و این قرب و نزدیکی، باعث مودت و محبت بسیار بین آنها میباشد. اینگونه اصطلاحات در بین مردم نیز متداول است؛ مثلا یک نفر به پسر یا برادر و یا یکی از نزدیکان و عزیزان خود میگوید که (من از تو هستم) و این روایت نیز نشانگر آنست که پیامبر (صلی الله علیه و آله) میخواهد مزیتی برای امام حسین (علیهالسلام) بیان کند.
لکن ممکن است این پاسخ قانع کننده نباشد، چرا که حضرت علی (علیهالسلام) و امام حسن (علیهالسلام) و نیز سایر بنی هاشم نیز فضیلت و مزیتی دارند که دیگری ندارد و میتواند مشابه همین حکم را در مورد آنها به کار برد.
2 تفسیر دیگر اینکه: همان گونه که میگویند درخت خرما از هسته خرما و هسته خرما از درخت خرماست، و مراد آن است که هرچه که در خرما هست، در درخت هم هست؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیز میخواهد بیان کند که تمامی کمالات موجود در پیامبر (صلی الله علیه و آله)، در حسین (علیهالسلام) نیز جمع است و در حقیقت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و حسین (علیهالسلام) از تمامی جهات غیر از نبوت مانند یکدیگرند[2].
پینوشتها:
[1] - ترجمه الامام الحسین (علیهالسلام): ابن سعد، ص 137.
[2] - با تغییر و تلخیص: برگرفته از پرسش و پاسخ از مرحوم آیت الله کاشف الغطاء (رحمت الله علیه).
www.sibtayn.com
- [سایر] منظور از این حدیث شریف که نبی اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «حسین منی و أنا من حسین» یعنی چه؟
- [سایر] پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «التوحید ثمن الجنَّه» بهشت را به بها میدهند نه به بهانه این حدیث به چه معنی است؟
- [سایر] مراد از حدیث رسول خدا که می فرماید: حسین منی و انا من حسین" چیست؟
- [سایر] رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) در سخن خود به ابوقتاده در تفسیر آیه «اَیُّکُمْ اَحْسَنُ عَمَلًا» [ملک/2] چه فرمودند؟
- [سایر] پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «التوحید ثمن الجنَّه» بهشت را به بها میدهند نه به بهانه این جمله به چه معنی است؟
- [سایر] آیا حدیث منقول از پیامبر اکرم که فرمودند: «ان اول شخص یدخل الجنة فاطمة» ؛ «فاطمه اولین کسی است که وارد بهشت می شود.» صحیح است؟
- [سایر] قبل از پیامبراکرم صلی الله علیه و آله چه کسانی به نام «محمد» نام گذاری شده بودند؟ آیا در تاریخ نامشان ذکر شده است؟
- [سایر] آیا حدیث منقول از پیامبر اکرم که فرمودند: «ان اول شخص یدخل الجنة فاطمة» ؛ «فاطمه اولین کسی است که وارد بهشت می شود.» صحیح است؟
- [سایر] رسول خدا(ص) میفرمود: «أنا دعوة ابراهیم» ؛ من محصول دعای حضرت ابراهیم هستم, معنای این سخن چیست؟
- [سایر] آیا منظور از «فی» درآیه «لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنه ...»[1] عمل و رفتار پیامبر اکرم (ص) است یا وجود مبارکه حضرت زهرا (س)؟
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله بروجردی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:(یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِییءُ وَ قَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَ اَنا المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَز عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی)؛یعنی؛ ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بندهی گنهکار به در خانهی تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار، به حق محمّد و آل محمّد / رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله مظاهری] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَد أَتاکَ الْمُسیئُ وَ قَدْ أَمَرْتَ الُْمحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسیءِ أَنْتَ الْمُحْسِنُ وَ أَنَا الْمُسیئُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) (ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار به حقّ محمّد و آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر).
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است قبل از تکبیره الاحرام بگوید یا محسن قد اتاک المسیی و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی انت المحسن و انا المسیی فبحق محمد و ال محمد صل علی محمد و ال محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی یعنی ای خدایی که احسان کننده ای بنده بدکردار به درگاه تو امده و تو امر کرده ای به نیکوکار که از بدکردار بگذرد تو نیکوکاری و من بدکردار پس به حق محمد و ال محمد رحمت خود را برمحمد وال محمد بفرست واز زشتیهایی که می دانی از من سرزده بگذر
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ أَتاکَ المُسِیءُ وَقَدْ اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ أنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِیءِ أنْتَ الْمُحْسِنُ وَ اَنَا الْمُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَ تَجَاوَزْ عَنْ قَبِیحِ مَا تَعْلَمُ مِنِّی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی بنده گنه کار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار؛ به حق محمد وآل محمد:رحمت خود را بر محمد وآل محمد: بفرست و از بدی هایی که می دانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] صلوات بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و آل او از مستحبات مؤکد است و هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول صلی الله علیه و آله مانند محمد و احمد یا لقب یا کنیه آن جناب؛ مثل مصطفی و ابو القاسم، را بگوید یا بشنود، اگر چه در نماز باشد، مستحب است صلوات بفرستد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.